Sint-Carolus Borromeuskerk

F. d’Aguilon & P. Huyssens

Antwerpen, Hendrik Conscienceplein

1615 – 1621 

Jezuïeten

In 1574 koopt de jezuïetenorde het Huis Van Aken aan de Korte Nieuwstraat om hier een middelbaar onderwijs te starten. Tussen 1576 en 1585 dienen ze het huis te verlaten met de politieke strubbelingen. Er worden meer panden aangekocht en de twee ruien worden grotendeels overwelfd voor de nieuwe kerk. Het Huis Van Aken blijft behouden, maar de gevel krijgt een meer barokke gevel om in te gaan in het geheel. De kerk, het professenhuis (waar de paters woonden en werkten) en de sodaliteit (die nu de Erfgoedbibliotheek herbergt) vormen drie zijden van het plein. Het is het eerste barokcomplex rond het plein in Europa buiten Italië. Je kan, door de inplanting van de straten, nooit recht naar een gevel gaan. Je nadert de gevels dus altijd vanaf de zijkant, wat het nog een imposanter uiterlijk geeft.

Rubens

De plannen werden opgesteld door twee jezuïetenpaters Fr. d’Aguilon en P. Huyssens. Er werd zes jaar gebouwd: van 1615 tot 1621. Rubens heeft waarschijnlijk mee geholpen aan het ontwerp. Hij had al wat ervaring met de barokarchitectuur door het uitgeven van boeken over de palazzo van Genua. Hij maakte de basis voor het embleem in de voorgevel, de schets ligt in het British Museum. Rubens schilderde ook verschillende schilderijen voor de kerk, onder andere 39 plafondschilderstukken. Op 18 juli 1718 was er echter een blikseminslag en veel ging in de vlammen op, ook alle plafondschilderijen van Rubens.

Uniek in de wereld

In 1773 werd de orde afgeschaft en werden alle goederen en gebouwen openbaar verkocht. In 1803 werd de kerk een zelfstandige parochiekerk, wat ze nog steeds is. Het middelbaar onderwijs van de jezuïeten verhuisde naar de Prinsstraat, nu universiteit. Verschillende dingen hebben de brand van 1718 gelukkig overleefd. Onder andere de Mariakapel (aan de rechtse kant van de kerk) bestaande uit heel veel verschillende marmersoorten. Ook zijn er nog enkele originele schilderijen aanwezig, zoals 2 van de 5 schilderijen van het hoofdaltaar. Normaal is er maar één schilderij aan het hoofdaltaar, maar hier in de kerk kunnen de schilderijen, met een hoogte van 5,35 meter, verwisseld worden aan de hand van een katrolsysteem. Dit gebeurt nog altijd drie keer per jaar.