James Ensor en de muziek

Vleeshuis

Vleeshouwersstraat 38, Antwerpen

30/03/2023 – 02/07/2023

Ensor

Als gids van het KMSKA moet ik natuurlijk heel veel weten over de kunstenaar Ensor. Het museum heeft de grootste collectie Ensorwerken ter wereld! Ik moet eerlijk toegeven dat het niet mijn favoriete kunstenaar is en dat ik mij pas ben gaan verdiepen in de kunstenaar sinds de opening van het KMSKA vorig jaar.

Ik zal een tandje moeten bijsteken want volgend jaar 2024 is het 75 jaar geleden dat hij overleed. Er zijn al tentoonstellingen aangekondigd in Oostende en in Antwerpen als bijdrage aan Ensor2024. Als voorproevertje kan je nu al genieten van de band tussen Ensor en de muziek in het Vleeshuis.

Muziek en het Vleeshuis

Er is geen betere plek dan het Vleeshuis om deze tentoonstelling te houden: In Museum Vleeshuis ontdek je aan de hand van klanken en instrumenten de muzikale geschiedenis van de stad. Er werd speciaal voor deze focusexpo fragmenten uit het ballet gespeeld en opgenomen, deze kan je horen in de tentoonstelling.

Muziek in Ensors grafiek

Ook in de grafiek van James Ensor is er muziek te ontdekken. Het Museum Vleeshuis heeft geen eigen collectie, zij mocht gebruik maken van de grafiekcollectie van KBC, van het Snijders&Rockoxhuis. Er is een sterke band tussen de twee musea, onder andere met de muziekkamer die het Museum Vleeshuis inricht in het Snijders&Rockoxmuseum.

Wat wel in de collectie van het Museum Vleeshuis zit, zijn drie schetsen voor decors voor de première van La Gamme d’Amour in de Vlaamse Opera. Ze zijn niet van de hand van Ensor, maar op basis van zijn ruwe schetsen uitgewerkt door decorontwerpers Frans Proost en Jeroom Mees.

La Gamme d’Amour

‘La Gamme d’Amour’ is de belangrijkste compositie van muziekliefhebber Ensor. Hij speelde zelf ook piano en harmonium, naast het componeren. In 1906 krijgt hij van verzamelaars een harmonium waarop hij verschillende stukjes componeert. In 1911 voegt hij zes ervan samen tot ‘La Gamme d’Amour’ voor ballet. Het ging in première in 1924 in de Vlaamse Opera van Antwerpen. Misschien nog een leuk weetje: Ensor kon zelf zijn muziek niet noteren, hij speelt z’n stukken uit geheugen.

Blanche Rousseau, Maurice des Ombiaux, Paul Haesaerts, Karel Jonckheere, Emma Lambotte en anderen hebben beschreven hoe Ensor een gezelschap kon vermaken door op een koddige wijze door een van zijn neusgaten op een “fluitje van een cent” te spelen, en door imponerende, hilarische en angstaanjagende improvisaties weg te geven op de piano.

(quote van het online museum rond Ensor)