Verbouwing KMSKA

Kaan Architecten

Antwerpen, Leopold de Waelplaats 2

2011 – 2020 (?)

De gevels van het KMSKA

Het KMSKA is al jaren gesloten omwille van renovatiewerken. Jaren geleden heb ik een graduaat kunstgeschiedenis gevolgd aan het Kunsthistorisch Instituut en toen had ik het geluk dat de lessen doorgingen in het museum. Er was van in het begin wel enige verwarring, sinds dat de organisatie me meedeelde dat ik langs de voorkant mocht binnengaan. Toen ik daar eenmaal aankwam, was er geen enkel deur open aan de ‘voorkant’. Bleek dat de gevel aan de Leopold de Waelplaats de achterkant is en de dienstingang de voorkant… Het was in ieder geval heel leuk om er drie jaar lessen te volgen. Soms hadden we zelfs een stukje van de les in de museumzalen zelf. Normaal waren deze in de trappenhal aan de ‘voorkant’ van het museum.

Museum op het Zuid

Het gebouw staat hier al van 1884 – 1890. Het stadsdeel hier was toen een beetje verlaten en werd gebruikt voor enkele wereldtentoonstellingen. De basis van de collectie van zo’n 8200 schilderijen, beelden, tekeningen en prenten komt uit de Sint Lucasgilde. De gilde die de Antwerpse schilders verenigde, had een eigen feest- en vergaderlocatie die ze versierden met werken van hun leden. Later werd de Academie opgericht en deze werd ook gestoffeerd door werken van Antwerpse kunstenaars. De Fransen stalen verschillende kunstwerken op het einde van de 18e eeuw. De werken die terugkwamen werden verzameld in het museum van de Academie in de Mutsaertstraat. In de 19e eeuw werden deze dan uiteindelijk naar het nieuwe museum overgebracht. Leuk is dat ik nog examens heb afgelegd in de ruimte waar het museum zich bevond.

Bouwstijlenmix

De architecten van het museumgebouw waren Jan Jacob Winders (1849-1936) en Frans Van Dijk (1853-1939). Zij combineerden verschillende bouwstijlen. Op het einde van de 19e eeuw was dit gewoon en wordt ook wel een eclectische stijl genoemd. Het lijkt wel op een tempel, met de grote zuilen en de trappenpartij.

#HetNieuweMuseum

Er waren doorheen de tijd al wel verschillende renovaties en aanpassingen gebeurt, maar altijd op kleinere schaal. Nu gaat men een grootschalige ingreep doen, ook om het museum terug aan de eisen van een hedendaags museum te laten voldoen. Het museum zal aanzienlijk uitgebreid worden: er komen 10 nieuwe zalen bij. En dat alles zal je niet zien langs buiten. Men gaat namelijk in de voormalige patio’s of binnentuinen een nieuwe constructie bouwen. De nieuwe zalen zullen niet te zien zijn vanuit de oude en omgekeerd.

Techniek

Technische installaties komen ook in het nieuwe gedeelte terecht, zodat er meer plaats vrij komt in het oude gebouw. Bovenaan komt er een nieuwe U-vormige zaal die wordt verlicht met dakkoepels. Maar ook de oude zalen worden in hun volle glorie hersteld. Zo krijgt de Rubenszaal terug zijn oorspronkelijke kleur: rood. Vroeger zaten de werken verspreid over verschillende depots op verschillende plekken in het gebouw. Nu is er één groot depot gemaakt. Hier zullen de grootste werken tijdens de restauratie opgesloten worden. Letterlijk, zodat zij in een soort bunker zitten en geen last hebben van het stof en de trillingen van de werfwerkzaamheden. Vanuit dit depot vertrekt er een nieuwe lift die alle verdiepingen zal aandoen, zodat de kunstwerken makkelijker naar hun nieuwe plek kunnen gebracht worden.

De architect

Het masterplan voor het museum was een ontwerpwedstrijd en is gewonnen door Kaan Architecten. Dit bureau uit Rotterdam bestaat uit een team van architecten, urbanisten, ingenieurs en grafisch vormgevers en wordt onder andere geleid door Dikkie Scipio, de projectarchitect voor de verbouwing. Zij wilt de museumrondgang zoals die in de 19e eeuw was ontworpen, zoveel mogelijk behouden. Ook belangrijk in het concept waren de publieke ruimtes, onder andere de indrukwekkende inkomhal krijgt een 21e eeuwse twist. Het totale museum gaat van 37 zalen naar 50, onder andere door de plint van het oude gebouw vrij te maken van de technische functies. De beleving van het oude museum gebeurt in horizontale zin, terwijl die van de nieuwe zalen in verticale zin zal gebeuren.