Museum Plantin-Moretus

Vrijdagmarkt 22, Antwerpen

Unesco museum

Op 1 oktober 2016 heropende het museum Plantin-Moretus. Als ICOM-lid was ik uitgenodigd om samen met de directrice en medewerkers een bezoekje te brengen aan het vernieuwde museum. Aanleiding was de nieuwe opstelling van de tentoonstellingen en de nieuwe leeszaal en depots. Er is een nieuw gebouw in de Heilige Geeststraat met de leeszaal is op de gelijkvloerse verdieping en de depots op de verdiepingen. Zo staan de werken veilig bij een overstroming. Dit nieuwe gebouw stond spijtig genoeg niet op het programma. Het ging enkel over de  nieuwe opstelling. Met een zeer ervaren gids ontdekten we gedurende twee uur de twee verdiepingen van het museum.

In 2005 werd het museum als eerste museum opgenomen op de lijst Unesco Werelderfgoed. Het heeft zelfs een versterkte bescherming. Dit wil zeggen dat bij een gewapend conflict men vraagt om op een veilige perimeter van het gebouw te blijven. Het is het enige in Vlaanderen en er zijn maar 10 gebouwen in de hele wereld die dezelfde bescherming genieten.

Plantin

In de nieuwe opzetting wordt er meer gefocust op wie Christoffel Plantin echt was. Er wordt besproken welke topboeken hij uitgaf, wat hij betekende voor de Europese geschiedenis en waarom hij nu juist voor Antwerpen koos. Laat ik een paar dingen verklappen… Rond 1550 arriveert de Franse Christoffel in Antwerpen, toen in zijn gouden eeuw. In de 16e en 17e eeuw was deze drukkerij de belangrijkste van Europa. In 1575 stond er een record van 16 handdrukpersen in de drukkerij. Ter vergelijking: de belangrijkste drukker uit Frankrijk had er slechts 4. Na de Spaanse furie diende Plantin zijn drukkerij weer op te bouwen. Maar 3 jaar later had hij al terug 6 nieuwe persen. Hij was een zakenman met op het hoogtepunt 60 mannen in dienst die 20 persen bedienden. Men mocht hier geen winden laten of snottebellen achterlaten (stond zo in een soort dienstreglement). Het winkeltje verkocht naast drukwerk ook kaarten, kant en wereldbollen verkocht. Die kant kwam waarschijnlijk van zijn vrouw en dochters. Zijn dochters kwamen al vroeg mee in de zaak: ze moesten vroeg lezen en schrijven zodat ze op 5-jarige leeftijd mee konden proeflezen in de drukkerij.

Acht generaties

Belangrijke schrijvers en wetenschappen vinden hun weg naar deze drukkerij. Ze opent ook al snel bijhuizen in Frankfurt, Leiden en Parijs. Na Christoffel Plantin wordt er nog 8 generaties lang boeken gedrukt. Het huis blijft in de familie, en blijft drukken, tot het in 1867 verkocht wordt aan de stad Antwerpen. Tegen dan was de infrastructuur van de drukkerij verouderd, de eigenaars waren toen niet meer geïnteresseerd in drukken en uitgeven.

Hoogtepunten

Voor mij zijn de hoogtepunten de drukkerij met de oudste drukpersen ter wereld en de bibliotheken op de eerste verdieping. Met mijn fascinatie voor boeken snap je het laatste wel, en ooit wil ik ook zo’n bibliotheek (een droom). De drukkerij heeft aan de ene kant drukpersen staan en aan de andere kant zetkasten. In deze kasten zitten de loden lettertjes. Meestal niet alfabetisch gerangschikt, maar functioneel. Er werd voor gezorgd dat de zetter, diegene die de letters achter elkaar moet zetten (in spiegelbeeld en ondersteboven!), zo klein mogelijke verplaatsingen dient te doen. De zetter kan zo sneller werken en dus meer geld verdienen.

Binnentuin

Nog een hoogtepunt is de binnentuin, een groen parel in het hartje van Antwerpen. De gevels er rond zijn gebouwd tussen 1620 en 1639 in renaissancestijl in opdracht van Balthazar Moretus. De planten in de tuin waren populair in de 16e en 17e eeuw, planten die Plantin zelf moet gekend hebben. Er werd een 17e eeuwse schets van de tuin gevonden. In het archief werden nog andere bruikbare gegevens gevonden die iets vertellen over de tuin van de 16e tot 18e eeuw. Op basis van deze gegevens en modellen uit die tijd, is de tuin aangelegd.

Biblia Polyglotta

Maar er is nog zoveel meer te ontdekken in het museum. Onder ander de Biblia Polyglotta uit 1568-1573, een bijbel in verschillende talen in 8 delen en 48 kilo zwaar. Deze kan je niet inzien, maar van vele boeken zijn reproducties gemaakt die je eens kan doorbladeren.

Bezoek

U kan kiezen tussen een plannetje van het museum waar de hoogtepunten op vermeld staan of voor een boekje dat je kan lenen.

Voor een uitgebreid bezoek zegt het museum dat je ongeveer 2u moet rekenen.

Nieuw dit jaar is het polsbandje als toegangsticket. Met dit bandje kan je buiten voor even een frisse neus of een lekkere lunch op de Vrijdagmarkt.