Komt een Italiaan naar de Nederlanden

Museum Plantin-Moretus

Vrijdagmarkt 22-23, Antwerpen

03/12/2021 – 06/03/2022

Lodovico Guicciardini

Iets meer dan 500 jaar geleden werd Lodovico Guicciardini geboren: op 19 augustus 1521 in Firenze. Op 20-jarige leeftijd komt hij aan in Antwerpen en hij zal niet meer vertrekken. In eerste instantie kwam hij naar hier voor de familiezaak. Nadat deze failliet gaat, wordt hij voltijds schrijver: “Ik kan meer verdienen als schrijver dan als koopman.” Hij wordt beroemd, maar sterft als een arme man in 1589 en wordt begraven in de Antwerpse kathedraal.

Guicciardini is ongeveer even oud als Christoffel Plantin (+/- 1520 – 1589) en Plantin gaat ook de tweede en derde druk uitgeven van het boek ‘Descrittione … di tutti i Paesi Bassi …’. Genoeg reden om een interessante tentoonstelling op te zetten rond deze bestseller en de persoon Guicciardini.

Beschrijving van de Hele Nederlanden

Al in de eerste zalen van het museum ontdek je enkele exemplaren van het boek. In zaal 2 ligt een eerste druk open op een kaart van Antwerpen. Die druk werd door Willem Silvius uitgegeven in 1567. Op de kaart staat geen citadel in het zuiden van de stad, omdat deze pas gebouwd werd tussen 1567 en 1572. In de volgende zaal vind je ook latere drukken (van Plantin).

Als ik Antwerpen volledig heb beschreven, is het niet meer nodig om over de andere steden uitvoerig te wijden.

(Ludovico Guicciardini)

Deze tentoonstelling bevat enkele topstukken. Zo hangt er in de eerste zaal van de tentoonstelling (ingang naast de winkel) een kaart van Mercator. Dit is het enige bewaarde exemplaar. Het is niet volledig, sommige stukken zijn nog leeggelaten. Door deze hiaten denkt men dat dit een test- of proefdruk is.

Kaart van Bononiensis

In de tweede zaal hangt een ander topstuk: de kaart van Antwerpen door Virgilius Bononiensis. De ontwerper komt ook uit Italië, uit Bologna en hij maakte de grootste plattegrond van de stad die we tot nu toe kennen. De kaart is gerestaureerd voor deze tentoonstelling. Geniet ervan, want na de tentoonstelling verdwijnt ze weer voor een poosje in het depot.

Het leven in Antwerpen

In de volgende zaal staan de kooplieden en de handel centraal. Guicciardini was zelf een koopman dus hij had informatie uit eerste hand.

Aangezien Antwerpenaars doorgaans een fijne neus hebben voor winstgevende zaken investeren zij niet uitsluitend in handelsondernemingen, maar besteden zij ook veel geld aan de aankoop van gronden en huizen, en aan het verbeteren van hun maatschappelijk aanzien.

(Ludovico Guicciardini)

Ontdek de zeden en gewoonten in de voorlaatste zaal. Hij bekijkt alles met zijn ‘Italiaanse’ bril en vertelt over de grote feesten in de Nederlanden en de kledingkeuze van de dames (die hij niet altijd apprecieert). Leuk detail hier vind ik de ‘portefraes’ om molensteenkragen hun vorm te geven.

In de laatste zaal kan je zelf aangeven wat je opvalt in Antwerpen. Lees zeker de reacties op de muur en vergelijk ze eens met de 16de eeuwse teksten van Guicciardini: je vindt veel overeenkomsten…

Rondleidingen en wandeling Erfgoedapp

Mij zie je er alvast ook als gids of om nog eens te komen kijken naar al de boekenpracht. Als je een rondleiding wenst, kan je dit altijd aangeven bij de boeking.

Wil je na de tentoonstelling nog nagenieten? Dit kan via de wandeling die ik heb opgemaakt voor het museum in de Erfgoedapp. Je vindt de wandeling ‘Dwars door ‘t stad met Mohamed en Guicciardini’ hier.