Maagdenhuis

Lange Gasthuisstraat 33, Antwerpen

Lange Gasthuisstraat

Het Maagdenhuis is een museum dat niet echt bekend is in Antwerpen. Het ligt aan het Mechelseplein, in de Lange Gasthuisstraat. Het is daar goed vertoeven, met het andere kleinere museum, Mayer Van den Bergh, een beetje verder in de straat.

In de vaste collectie zitten enkele pareltjes van onder andere Peter Paul Rubens, Jacques Jordaens en Antoon van Dyck. De verzameling is zeer gevarieerd: ook papkommen en meubels worden hier getoond.

Weeshuis

Het museum is ondergebracht in een prachtig gebouw dat vroeger dienst deed als weeshuis voor meisjes. De kunstcollectie die hier te zien is, bestaat grotendeels uit giften en testamenten van rijke weldoeners aan het OCMW. Het weeshuis was een van de instellingen waaruit het OCMW ontstaan is.

Van 1552 tot 1882 werden hier weesmeisjes of ‘maegdeckens’ opgevangen. Ze kregen hier onderwijs en sliepen er. Het was de bedoeling hen op te leiden tot dienst- of kamermeid. Door (de families van) mensen zoals Jan Van der Meere en Gilbert van Schoonbeke konden er een 100-tal meisjes opgevangen worden in dit gebouw.

Museum

In 1882 verhuisden de weeskinderen naar de Albert Grisarstraat. Het bureel van de Burgerlijke Godshuizen (een voorloper van het OCMW) nam dan zijn intrek in dit gebouw. Twee jaar later opende het Maagdenhuismuseum. In de kapel stelde het schilderijen en kunstobjecten tentoon.

Bij de opening van het Museum van Schone Kunsten verhuisden delen van de collectie naar het nieuwe gebouw op het Zuid. De kapel was geen tentoonstellingsruimte meer, maar werd kantoor. Bij de Wereldtentoonstelling in 1930 besliste men om het Maagdenhuismuseum terug te openen. Sindsdien breidde het alleen maar uit.

Voorgevel

Al vanop de straat valt het Maagdenhuis op door de monumentale voorgevel. Door de giften van de familie van vastgoedontwikkelaar Gilbert van Schoonbeke (zijn portret en dat van zijn vrouw zie je hierboven) kwam er een nieuwe voorgevel in 1634 – 1636. Het reliëf boven de houten poort is van de hand van Cornelis Floris de Vriendt, een van de ontwerpers van het Stadhuis van Antwerpen. De tekst herinnert aan de stichter van het weeshuis: Jan van der Meere.

Houten Clara

Als je goed hebt gekeken naar de poort, dan ga je een bepaalde figuur nogmaals tegenkomen in de binnentuin. Het beeld van de Houten Clara diende eerst als trappijler, maar staat nu vrij in de linkse galerij.  Het dankt zijn bekendheid aan een verhaal van Hendrik Conscience over een weesmeisje hier in het Maagdenhuis.

Rubens en Schut

In de eerste ruimte waar je binnenkomt, bij de balie, hangt een imposant schilderij van ‘Onze-Lieve-Vrouw Hemelvaart’. Het is door Cornelis Schut geschilderd, een leerling van Pieter Paul Rubens. Je kent Cornelis Schut misschien ook van een andere ‘Hemelvaart van Maria’ in de kathedraal, zijn versie hangt boven het altaar in de koepel.

Een beetje verder in het museum vind je de Rubenszaal. Deze is iets kleiner dan de ruimte met dezelfde naam in het Museum van Schone Kunsten. Deze ruimte was namelijk vroeger een deel van de keuken: de ‘Pronckceucken’ waar het mooie servies was uitgestald. Er hangt een studie voor ‘Christus, beschermer van de wezen’ van Rubens.

Barokmeesters

In de derde ruimte van de vroegere keuken hangt ‘De wassing en zalving van het lichaam van Christus’ van Jacques Jordaens. Een beetje verder hangt ‘De Heilige Hiëronymus’ dat vroeger werd toegeschreven aan Antoon Van Dyck. Na onderzoek door de Universiteit Antwerpen denkt men dat het van een navolger of omgeving van Van Dyck is.

Niet alleen de grote drie van de barok zijn hier vertegenwoordigd, je ontdekt hier ook 15e eeuwse meesters, beelden, klokken en een geldkoffer. Dus ga het zeker zelf eens bekijken…